کلسترول خوب؛ کلسترول بد
کلسترول خوب؛ کلسترول بد
کلسترول نوعی چربی است که نقش ساختاری و عملکردی مهمی در بدن انسان دارد.
از جمله مهم ترین نقش های کلسترول در بدن:
- ساخت هورمون هایی مانند استروژن، پروژسترون، تستوسترون
- ساخت دیوار سلول ها
- ساخت نمک های صفراوی (کمک به هضم غذا)
کلسترول موجود در بدن از دو منبع تامین می شود:
- از طریق مصرف غذاهای حاوی چربی، مانند گوشت، فرآورده های لبنی، تخم مرغ و چربی های حیوانی
- کبد انسان نیز بخشی از کلسترول خون را می سازد.
چربی های موجود در منابع گیاهی حاوی کلسترول نمی باشند.
دو نوع کلسترول خون وجود دارد، شامل:
- HDL یا کلسترول خوب
- LDL یا کلسترول بد
به یاد داشته باشید LDL ذاتا بد نیست و مقدار معینی از هر نوع کلسترول باید جهت تامین نیاز سلول های بدن در خون وجود داشته باشد.
LDL زمانی برای بدن مشکل ساز است که مقدار آن در خون از حد طبیعی بالاتر رود، که در این صورت سبب ایجاد سختی عروق (آترواسکلروز) شده و احتمال افزایش فشار خون و بروز سکته قلبی را افزایش میدهد.
باید توجه داشت که مصرف چربی زیاد به ویژه در افرادی که زمینه ژنتیکی مساعد دارند، سبب افزایش کلسترول بد خون و عوارض فوق می شود.
عواملی که باعث بالا رفتن کلسترول خون می شوند:
- افزایش سن
- رژیم های غذایی حاوی کلسترول زیاد و چربی های اشباع بالا
- عوامل ژنتیکی
- هورمون های جنسی
- برخی داروها
- وزن بالا
- استرس و فشار های عصبی
- دیابت
- سندروم نفروتیک
- هیپوتیروئیدیسم
- بیماری انسدادی کبی
- بی تحرکی
استعمال دخانیات، تعادل چربی های خون را بر هم زده و مقدار کلسترول خوب خون را کاهش می دهند و در صورتی که فرد سیگار را ترک کند، کلسترول خوب خون افزایش پیدا می کند و باعث کاهش خطر سکته قلبی و مغزی خواهد شد.
عواملی که باعث بالارفتن چربی خون (تری گلیسیرید) می شود:
- رژیم غذایی حاوی مقادیر بالای چربی
- استروژن ها
- الکل
- چاقی
- دیابت کنترل نشده
- کم کاری تیروئید درمان نشده
- بیماری های کلیوی مزمن و بیماری های کبدی
روش درمان چربی خون بالا:
- کاهش وزن در بیماران چاق یا دارای اضافه وزن
- استفاده از یک رژیم غذایی کم چرب _ کم کلسترول
- افزایش فعالیت بدنی
- ترک سیگار
- کنترل دیابت در افراد مبتلا به دیابت
- اجتناب از مصرف الکل
توصیه های تغذیه ای :
- مصرف چربی های اشباع مانند کره، خامه، مارگارین، روغن حیوانی را به حداقل برسانید و بیشتر از روغن های گیاهی مانند روغن زیتون، کنجد یا آفتاب گردان استفاده نمایید.
- گوشت قرمز، جگر، قلوه، کله پاچه، مغز، زبان، غذاهای آماده مانند: سوسیس، کالباس، سس مایونز حاوی کلسترول بالا هستند، سعی کنید بیشتر از گوشت مرغ و ماهی استفاده کنید.
- از مواد غذایی کم چرب استفاده کنید. مثل: ماست یا شیر کم چرب، پنیر کم چرب
- در غذاهای روزانه چربی قابل رویت را تا حد امکان قبل از پخت جدا نمایید. به طور مثال: پوست مرغ، چربی گوشت، روغن روی خورشت
- در مصرف تخم مرغ زیاده روی نکنید.
- مصرف قند های ساده مثل: قند، شکر، مربا، نوشابه، شیرینی، شکلات، پیراشکی، بیسکوییت و … به طور غیر مستقیم می توانند باعث افزایش چربی خون شوند.
- مصرف غذاهای سرخ کرده را کاهش دهید و ترجیحا غذای خود را آب پز، بخار پز، کباب شده یا تنوری تهیه کنید. در صورت لزوم از روغن مایع مخصوص سرخ کردنی به جای روغن های جامد و مایع استفاده کنید.
- مصرف مواد غذایی که میزان زیادی فیبر دارند، مثل جوی دوسر، جوانه گندم، سبوس، بلغور، ذرت، میوه ها و سبزی ها، از جذب چربی و کلسترول اضافه در روده جلوگیری کرده و بهتر است در رژیم غذایی اضافه شوند.
- مصرف سیر، پیاز، سیب با پوست، کدوی خام یا آب پز و شوید، در کاهش چربی خون موثر اند.
- از چربی به عنوان طعم دهنده استفاده نکنید و از اضافه کردن مواد حاوی چربی به غذا خودداری کنید.
- مصرف ماهی به علت داشتن اُمگا ۳ (چربی مفید)، سبب کاهش ابتلا به بیماری های قلبی می شود؛ سعی کنید هفته ای دوبار از ماهی استفاده کنید و در صورتی که طعم ماهی را دوست ندارید از آبلیمو و ادویه مخصوص ماهی طعم آن را دلپذیر تر کنید.
- در بیمارانی که سطح چربی خون آنها (به خصوص تری گلیسیرید) بالاست، قدم اولِ درمان، کاهش وزن بیمار تا حد طبیعی و به دنبال آن کاهش مصرف تمام روغن ها می باشد.
- مصرف مواد غذایی حاوی آنتی اُکسیدان در تمامی افراد به خصوص مبتلایان به افزایش کلسترول خون، می تواند مانع از رسوب کلسترول در جدار عروق شود. از آنتی اُکسیدان ها می توان به ویتامین های C، E و بتاکاروتن اشاره کرد، که در انواع کلم، کدو سبز، کدو حلوایی، سیب زمینی، هویج، پیاز، سیب، تمشک، هلو، انگور، زردآلو و جوانه گندم وجود دارد.
در خاتمه اشاره به این نکته ضروری است که چنانچه شما به دلیل ژنتیکی دچار افزایش کلسترول و تری گلیسیرید شده اید، عدم مصرف مواد حاوی چربی اشباع و کلسترول و مصرف موادتوصیه شده، نمی تواند جایگزین مصرف دارو شوند.
| کلسترول موجود در تعدادی از مواد غذایی | |
|---|---|
| مواد غذایی | میزان تقریبی کلسترول (میلی گرم) |
| یک فنجان شیر پر چرب | ۳۳ |
| بستنی (۲/۱ فنجان) | ۲۷ |
| گوشت گوسفندی، گوساله (۸۵ گرم) | ۸۵ |
| دل گاو (۸۵ گرم) | ۲۳۰ |
| تخم مرغ (یک زرده) | ۲۷۴ |
| مغز (۸۵ گرم) | بیش از ۱۷۰۰ |
| قلوه (۸۵ گرم) | ۶۸۰ |
| جدول مقادیر کلسترول و تری گلیسیرید خون | |||
|---|---|---|---|
| طبیعی | مرز خطر | خطر بالا | |
| TOTAL CHOL | ۲۰۰ mg/dl> | ۲۰۰_۲۳۹ mg/dl | ۲۴۰ mg/dl≤ |
| HDL | ۶۰ mg/dl≤ | _ | ۳۵ mg/dl |
| LDL | ۱۳۰ mg/dl | ۱۳۰_۱۵۹ mg/dl | ۱۶۰ mg/dl |
| TG | ۲۰۰ mg/dl> | ۲۰۰_۴۰۰ mg/dl | ۴۰۰ mg/dl≤ |
دیدگاهتان را بنویسید